"Ο θάνατος είναι το μοναδικό φαινόμενο που δεν έχει αλλοιωθεί από την κοινωνία. Ο άνθρωπος έχει μολύνει τα πάντα και μονάχα ο θάνατος μένει ακόμη παρθένος, αναλλοίωτος, ανέγγιχτος , από τα ανθρώπινα χέρια. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να τον γνωρίσει ούτε να τον κατανοήσει, δεν μπορεί να τον κάνει επιστήμη. Μπροστά του νιώθει χαμένος, δεν ξέρει τι να κάνει. Για αυτό είναι ο θάνατος το μόνο πράγμα που έχει μείνει πια στον κόσμο ουσιαστικά αμόλυντο κι αγνό" (Χόρχε Μπουκάϊ, 2012, σελ. 29) έλεγε ο Bhagwan Shree Rajneesh ή γνωστότερος με το όνομα Osho.
Καθώς λοιπόν ο άνθρωπος δεν ξέρει τι να κάνει μπροστά στον θάνατο, και ο φόβος του θανάτου "είναι ο πιο ισχυρός υποκινητικός παράγοντας στην ανθρώπινη ύπαρξη" (Hogg & Vaughan, 2008, σελ. 387), οι άνθρωποι προβαίνουν σε διάφορες συμπεριφορές. Μια από αυτές, όπως υποστηρίζει η "θεωρία διαχείρισης του τρόμου" , είναι η ένταξη των ανθρώπων σε ομάδες. Μια άλλη, όπως υποστήριζε ο Freud, είναι να προσπαθούμε να μη μιλάμε για τον θάνατο.
Κι' όμως. Ένας άνθρωπος με τεράστια φήμη πεθαίνει. Και οι άνθρωποι όχι απλά μιλούν για αυτόν, αλλά δεν σταματούν να μιλούν για αυτόν. Γίνεται το πρώτο θέμα συζήτησης. Οι δημοσιογραφικοί όμιλοι εκμεταλλεύονται (και δημιουργούν εν μέρει) μια κατάσταση τέτοια, ώστε οι αναγνώστες να νιώσουν ακόμα μεγαλύτερη σύνδεση με το θέμα του θανάτου ενός ανθρώπου που δεν γνωρίζουν προσωπικά.
Ασφαλώς, είναι κλισέ να πω ότι σε περίπτωση που κάποιος επιθυμεί να αντικρίσει ειδήσεις που σχετίζονται με θανάτους αρκεί απλά να ελέγξει το www.africanews.com ή να κοιτάξει ενδεχομένως το τι συμβαίνει σε μια γειτονική χώρα, όταν οι υποδομές που στεγάζουν τους ανθρώπους καταρρέουν και τους πλακώνουν. Καταρρέουν και τους πλακώνουν, ακριβώς καθώς δεν έχουν δημιουργηθεί για να μην καταρρέουν. Άλλωστε, "οι φυσικές καταστροφές δεν υπάρχουν, υπάρχουν μόνο καταστροφές με ευθύνη των ανθρώπων", όπως έγραφε η Kendra Pierre-Louis. Επιστρέφοντας όμως στο θέμα του θανάτου, πράγματι, οι κοντινοί άνθρωποι ενός αποθανόντα, δε θα επιθυμούν να μιλήσουν για το συμβάν. Και κάτι τέτοιο ασφαλώς δικαιολογείται. Μιλάμε για κάτι που είναι μη αναστρέψιμο.
Πράγματι από την άλλη, πολλοί όμως που δεν είναι κοντινοί άνθρωποι, μιλούν (ή δημοσιεύουν) και δήθεν "στεναχωριούνται". Αν επιθυμούν να στεναχωρηθούν βέβαια γενικότερα, λόγοι υπάρχουν πολλοί σε αυτόν τον Κόσμο. Αν επιθυμούν πάλι να απασχολήσουν το μυαλό τους με κάποια είδηση θανάτου (και γενικότερα ειδήσεις αρνητικού προσήμου) ώστε να αποφεύγουν να ασχοληθούν με τα προσωπικά ζητήματα που τους στεναχωρούν, ειδήσεις τέτοιες υπάρχουν πολλές. Κάποιες από αυτές μπορεί για παράδειγμα να σχετίζονται με το πόσοι εργάτες πεθαίνουν καθημερινά υπό άθλιες συνθήκες, στην Ανατολική Ευρώπη ή τη Λατινική Αμερική.
Αν από την άλλη επιθυμούν να προβληθούν στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης με συγκεκριμένο τρόπο, υπάρχει μια ολόκληρη επιστήμη που ονομάζεται Κοινωνική Ψυχολογία που μπορεί να δώσει απαντήσεις για τους λόγους. Όπως και να έχει, μπορεί να επιθυμούν πολλά. Από την στιγμή όμως που δε βοηθούν έμπρακτα τους ανθρώπους που αυτήν την στιγμή βρίσκονται σε κατάσταση οδύνης, ίσως να μην έχει και μεγάλη σημασία το τι επιθυμούν, λέω εγώ.
Βιβλιογραφία:
1. Bucay Jorge (2012) . Ο δρόμος της ευτυχίας (μεταφρασμένο). Αθήνα. Εκδόσεις Opera.
2. Hogg & Vaughan (2010). Κοινωνική Ψυχολογία (μεταφρασμένο). Αθήνα. Εκδόσεις Gutenberg.
3. https://www.psychologytoday.com/intl/basics/terror-management-theory
Καθώς λοιπόν ο άνθρωπος δεν ξέρει τι να κάνει μπροστά στον θάνατο, και ο φόβος του θανάτου "είναι ο πιο ισχυρός υποκινητικός παράγοντας στην ανθρώπινη ύπαρξη" (Hogg & Vaughan, 2008, σελ. 387), οι άνθρωποι προβαίνουν σε διάφορες συμπεριφορές. Μια από αυτές, όπως υποστηρίζει η "θεωρία διαχείρισης του τρόμου" , είναι η ένταξη των ανθρώπων σε ομάδες. Μια άλλη, όπως υποστήριζε ο Freud, είναι να προσπαθούμε να μη μιλάμε για τον θάνατο.
Κι' όμως. Ένας άνθρωπος με τεράστια φήμη πεθαίνει. Και οι άνθρωποι όχι απλά μιλούν για αυτόν, αλλά δεν σταματούν να μιλούν για αυτόν. Γίνεται το πρώτο θέμα συζήτησης. Οι δημοσιογραφικοί όμιλοι εκμεταλλεύονται (και δημιουργούν εν μέρει) μια κατάσταση τέτοια, ώστε οι αναγνώστες να νιώσουν ακόμα μεγαλύτερη σύνδεση με το θέμα του θανάτου ενός ανθρώπου που δεν γνωρίζουν προσωπικά.
Ασφαλώς, είναι κλισέ να πω ότι σε περίπτωση που κάποιος επιθυμεί να αντικρίσει ειδήσεις που σχετίζονται με θανάτους αρκεί απλά να ελέγξει το www.africanews.com ή να κοιτάξει ενδεχομένως το τι συμβαίνει σε μια γειτονική χώρα, όταν οι υποδομές που στεγάζουν τους ανθρώπους καταρρέουν και τους πλακώνουν. Καταρρέουν και τους πλακώνουν, ακριβώς καθώς δεν έχουν δημιουργηθεί για να μην καταρρέουν. Άλλωστε, "οι φυσικές καταστροφές δεν υπάρχουν, υπάρχουν μόνο καταστροφές με ευθύνη των ανθρώπων", όπως έγραφε η Kendra Pierre-Louis. Επιστρέφοντας όμως στο θέμα του θανάτου, πράγματι, οι κοντινοί άνθρωποι ενός αποθανόντα, δε θα επιθυμούν να μιλήσουν για το συμβάν. Και κάτι τέτοιο ασφαλώς δικαιολογείται. Μιλάμε για κάτι που είναι μη αναστρέψιμο.
Πράγματι από την άλλη, πολλοί όμως που δεν είναι κοντινοί άνθρωποι, μιλούν (ή δημοσιεύουν) και δήθεν "στεναχωριούνται". Αν επιθυμούν να στεναχωρηθούν βέβαια γενικότερα, λόγοι υπάρχουν πολλοί σε αυτόν τον Κόσμο. Αν επιθυμούν πάλι να απασχολήσουν το μυαλό τους με κάποια είδηση θανάτου (και γενικότερα ειδήσεις αρνητικού προσήμου) ώστε να αποφεύγουν να ασχοληθούν με τα προσωπικά ζητήματα που τους στεναχωρούν, ειδήσεις τέτοιες υπάρχουν πολλές. Κάποιες από αυτές μπορεί για παράδειγμα να σχετίζονται με το πόσοι εργάτες πεθαίνουν καθημερινά υπό άθλιες συνθήκες, στην Ανατολική Ευρώπη ή τη Λατινική Αμερική.
Αν από την άλλη επιθυμούν να προβληθούν στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης με συγκεκριμένο τρόπο, υπάρχει μια ολόκληρη επιστήμη που ονομάζεται Κοινωνική Ψυχολογία που μπορεί να δώσει απαντήσεις για τους λόγους. Όπως και να έχει, μπορεί να επιθυμούν πολλά. Από την στιγμή όμως που δε βοηθούν έμπρακτα τους ανθρώπους που αυτήν την στιγμή βρίσκονται σε κατάσταση οδύνης, ίσως να μην έχει και μεγάλη σημασία το τι επιθυμούν, λέω εγώ.
Βιβλιογραφία:
1. Bucay Jorge (2012) . Ο δρόμος της ευτυχίας (μεταφρασμένο). Αθήνα. Εκδόσεις Opera.
2. Hogg & Vaughan (2010). Κοινωνική Ψυχολογία (μεταφρασμένο). Αθήνα. Εκδόσεις Gutenberg.
3. https://www.psychologytoday.com/intl/basics/terror-management-theory
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου