Αυτοεξόριστος: H αρρώστια υπήρχε πριν τον κορονοϊό

Unsplash-Edwin Hooper

Πριν από κάποιες ημέρες, η Nicole Aschoff δημοσίευε στο περιοδικό Jacobin ένα άρθρο με τον εξής τίτλο: “Σοσιαλισμός για τις εταιρείες, άγριος καπιταλισμός για όλους τους υπόλοιπους”. Τον Ιούνιο του 2019, ο Μπέρνι Σάντερς δήλωνε πως “ο Τραμπ πιστεύει στον σοσιαλισμό για τις εταιρείες, εγώ στο Δημοκρατικό Σοσιαλισμό”. Το κεντρικό νόημα και των δύο σχετίζεται με το γεγονός πως το Κράτος είναι πάντα εκεί για τις επιχειρήσεις/εταιρείες (“επιχειρηματικός σοσιαλισμός”), ενώ σχεδόν ποτέ για τους πολίτες. Βέβαια, δεν είναι καινούρια αυτή η κατάσταση. Πενήντα χρόνια πριν, ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ δήλωνε σχεδόν τα ίδια: “Η Αμερική στην πράξη έχει σοσιαλισμό για τους πλούσιους και ελεύθερη αγορά (καπιταλισμό) για τους φτωχούς”. Όμως, όπως η παράνοια του Τζακ Νίκολσον στην ταινία “Λάμψη”, έτσι και η παράνοια του σημερινού καπιταλισμού, γίνεται ορατή πραγματικά κυρίως σε δύσκολες συνθήκες. Και μιας και έγινε λόγος για τη Λάμψη, ο σκηνοθέτης της Στάνλεϊ Κιούμπρικ, είχε δηλώσει κάποτε: “Ο άνθρωπος δεν είναι ένας ευγενής άγριος, είναι άγριος άγριος, είναι παράλογος, βίαιος, αδύναμος, ανόητος, αδύνατος να είναι αντικειμενικός για οτιδήποτε αφορά τα δικά του συμφέροντα - αυτό το συνοψίζει. Ενδιαφέρομαι για τη βίαιη και βίαιη φύση του ανθρώπου επειδή είναι μια αληθινή εικόνα του. Και κάθε προσπάθεια δημιουργίας κοινωνικών θεσμών σε ψευδή άποψη της φύσης του ανθρώπου είναι πιθανώς καταδικασμένη σε αποτυχία”. Αντικαταστήστε τη λέξη “άνθρωπος” με τη λέξη “καπιταλισμός” . Και αν νομίζετε πως η διατύπωση είναι υπερβολική, σκεφτείτε την υπέρτατη αξία, την αξία της ανθρώπινης ζωής.

Σε έναν κόσμο λοιπόν όπου στην πιο “ανεπτυγμένη χώρα του πλανήτη”, οι ασφαλιστικές εταιρείες δε διστάζουν να αφήνουν κόσμο να πεθαίνει απλά και μόνο για να γλιτώσουν τα έξοδα, όπου ο “ακριβής ορισμός ενός καλού ιατρικού διευθυντή είναι κάποιος που μπορεί να γλυτώσει την ασφαλιστική εταιρεία από πολλά χρήματα” (ντοκιμαντέρ “SICKO”, 18:30), όπου φαρμακευτικές όπως η Purdue Pharma, καλείται να πληρώσει δισεκατομμύρια δολάρια καθώς ακολούθησε επιθετικό και δόλιο marketing πουλώντας φάρμακα με όπιο (οδηγώντας πολλούς ανθρώπους σε εξάρτηση και θάνατο) η αξία αυτή, δε φαίνεται να ενδιαφέρει τους πάντες. Κάνοντας το πιο σαφές, δε φαίνεται να ενδιαφέρει επιχειρήσεις, οι οποίες κερδίζουν δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο από “όλους τους υπόλοιπους”. Ή για παράδειγμα, επιχειρήσεις όπως οι καπνοβιομηχανίες, που το 1994 ισχυριζόντουσαν πως η “νικοτίνη δεν είναι εθιστική”, ενώ παράλληλα προσέθεταν χημικές ουσίες, όπως αμμωνία, ώστε να κάνουν τα τσιγάρα πιο εθιστικά.

Θα μου πείτε τώρα: “Δεν τα ξέραμε όλα αυτά για τις Ηνωμένες Πολιτείες; Εδώ καλά καλά οι φαρμακευτικές εταιρείες πληρώνουν τους γερουσιαστές και τους βουλευτές των ΗΠΑ.” Ο καπιταλισμός όμως και οι ανισότητες που επιφέρει, δεν είναι φαινόμενο μιας μόνο χώρας. Όπως αναφέρει ο Colin Gordon και πάλι στο Jacobin: “Ο κορονοϊός επηρεάζει τους πάντες, αλλά όχι εξίσου”. Για παράδειγμα, δεν μπορώ να φανταστώ ότι ο Μπόρις Τζόνσον θα λάβει όμοια ιατρική φροντίδα, με έναν από τους δεκάδες-εκατοντάδες ανθρώπους που στριμώχνονται στα βαγόνια του μετρό του Λονδίνου για να πάνε στις δουλειές τους, από την στιγμή που ο Μπόρις αποφάσισε να μειώσει τα δρομολόγια. Σε κάθε περίπτωση όμως, όλα αυτά συμβαίνουν σε Αγγλίες, Αμερικές, μακριά από εμάς, έτσι; Η ερώτηση είναι ρητορική. Καθώς όμως οι ελλείψεις της δημόσιας υγείας έχουν (σωστά) επισημανθεί από πολλούς δημοσιογράφους, θα ακολουθήσουμε μια διαφορετική προσέγγιση.

Φανταστείτε ένα μικρό παιδί σε ένα σχολείο. Αυτό το μικρό παιδί, καθώς ψάχνει παρέα, βρίσκει μια παρέα μεγαλύτερων, οι οποίοι αποτελούν τους “μάγκες του σχολείου”. Καταφέρνει λοιπόν λέγοντας ψέματα να μπει στην παρέα τους. Εκείνη η παρέα έχει μια συνήθεια: Να τρώει κάθε μέρα στο κυλικείο κατά τη διάρκεια του δεύτερου διαλείμματος όσο πιο πολύ μπορεί και αυτός που σταματάει να τρώει πρώτος, να πληρώνει τον λογαριασμό. Το μικρό παιδί όμως, φοβάται ότι αν αρχίσει να τρώει πολύ δε θα έχει τα χρήματα να αποπληρώσει το κυλικείο μετά, καθώς ήδη χρωστά κάποια μικροποσά. Όταν όμως ακόμα και εκείνος που έχει το κυλικείο, του προτείνει να συμμετάσχει, πείθεται. Αρχίζει λοιπόν και αυτός να τρώει όσο πιο πολύ μπορεί μαζί με τους άλλους.

Ασφαλώς, καθώς το στομάχι του είναι ξεκάθαρα μικρότερο από των άλλων, αρχίζει να πληρώνει αρκετούς λογαριασμούς, μέχρι που πλέον δεν μπορεί να τους πληρώσει αρχίζει να τους χρωστάει. Κρυφά, για να μη δείξει ότι δεν έχει άλλα λεφτά, αρχίζει να δανείζεται από τη μητέρα του. Μια μέρα όμως, τυχαία βλέπει έναν από την παρέα του να δίνει λεφτά στον κυλικειάρχη και να του λέει “αυτά, για αυτήν την εβδομάδα”. Αν και μικρός, καταλαβαίνει τι έχει γίνει και γιατί ο κυλικειάρχης τον πλησίασε για να τον πείσει να συμμετάσχει στον διαγωνισμό. Όντας θυμωμένος, πηγαίνει στα άλλα παιδιά και τους λέει ότι δεν έχει χρήματα να τους δώσει και να τον αφήσουν ήσυχο. Τα μεγαλύτερα παιδιά, του δίνουν ένα 50ρικο και του λένε, “κοίτα το τι ωραίο που είναι”, “πάρε το και μας τα δίνεις πιο μετά”. Το μικρό παιδί λοιπόν πείθεται ξανά. Παίρνει το 50ρικο και το δίνει στη μητέρα του. Μόνο που πλέον δεν έχει άλλα χρήματα. Αναγκάζεται να πάει στα μεγάλα παιδιά και να τους το πει. Εκείνα όμως του έχουν την απάντηση ξανά. Θα του δώσουν άλλο ένα 50ρικο, αυτή τη φορά όμως θα δώσει 35 ευρώ στον κυλικειάρχη (από αυτά που του χρωστούσαν) και θα κρατήσει 15 για εκείνον. Έτσι και έγινε. Όταν όμως κάποια χρόνια μετά το μικρό παιδί είχε μεγαλώσει και δεν είχε δώσει τα 100 ευρώ πίσω, η μεγάλη παρέα τον βρήκε στον δρόμο, τον στρίμωξε σε μια γωνία και του είπε: “δείξε μας όλα τα λεφτά σου”. Εκείνος τους έδειξε τον τραπεζικό του λογαριασμό και εκείνοι του είπαν: “αυτά, αυτά και αυτά τα χρήματα, θα πάνε σε εμάς”. Το παιδί απάντησε πως κάποια από αυτά τα χρήματα που του ζητάνε είναι για τα νοσοκομεία και τα φάρμακα της άρρωστης μητέρας του. Εκείνοι του απάντησαν: “δε μας ενδιαφέρει”.

Και μετά, απλά έρχεται μια πανδημία.