Τον περασμένο Μάρτιο, ο γνωστός σκιτσογράφος Mίλο Μανάρα, δημιούργησε ένα σκίτσο προκειμένου να τιμήσει το νοσηλευτικό προσωπικό της χώρας του. Στο σκίτσο απεικονίζεται μια επαγγελματίας στο χώρο της υγείας, η οποία ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει τον κορονοϊό, ο οποίος φαίνεται να έχει τεράστιο μέγεθος. Γιατρός ή νοσηλεύτρια, δεν έχει σημασία. Μάλιστα, μπορούμε να φανταστούμε από την εικόνα πως ο ιός έρχεται κατά πάνω της.
Είναι τυχαία η επιλογή μιας γυναίκας που στέκεται με δυναμισμό απέναντι σε έναν μεγάλο κίνδυνο; Σαφώς δεν μπορεί κανείς να ξέρει τι είχε στο μυαλό του ο σκιτσογράφος. Αν δηλαδή επέλεξε τυχαία ή συνειδητά να φτιάξει μια εικόνα με κεντρική ηρωίδα και όχι ήρωα. Γιατί περί ηρωισμού πρόκειται. Μήπως όμως, αν το σκεφτούμε λίγο καλύτερα, η επιλογή αυτή δεν μοιάζει καθόλου τυχαία;
 |
| Unsplash - Ashkan Forouzani |
Η πανδημία ομολογουμένως ενέτεινε ακόμη περισσότερο τις ήδη υφιστάμενες ανισότητες. Οι επιπτώσεις της επηρεάζουν τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες, ωστόσο όχι απαραίτητα στον ίδιο βαθμό. Όπως
επισημαίνει η Nahla Valji, ανώτερη σύμβουλος για θέματα φύλου του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, στο New York Times, οι γυναίκες συνολικά πλήττονται περισσότερο από την πανδημία, διότι γενικά αμείβονται λιγότερο από τους άνδρες, συνεπώς μπορούν να αποταμιεύσουν σε μικρότερο βαθμό, ενώ είναι πιο πιθανό να βρίσκονται σε επισφαλείς εργασίες με λιγοστή ασφάλεια και προστασία, ή ακόμη να εργάζονται και άτυπα, πράγμα που δυσκολεύει ακόμη περισσότερο τα πράγματα.
Το κλείσιμο των σχολείων στις περισσότερες χώρες του κόσμου, στην πρώτη φάση της πανδημίας, επιβάρυνε ακόμη περισσότερο ένα μεγάλο μέρος των γυναικών. Ειδικά σε όσες δεν εργάζονται, έχοντας να αντιμετωπίσουν ήδη τις καθημερινές υποχρεώσεις του σπιτιού, όπως το μαγείρεμα και το καθάρισμα, δηλαδή την οικιακή εργασία για την οποία φυσικά δεν πληρώνονται, τους προστέθηκε και η σχεδόν 24ωρη φροντίδα των παιδιών.
Δεν υπάρχει λόγος να αμφισβητήσουμε πως και οι άνδρες βοηθούν πολλές φορές, ωστόσο είναι πολύ πιο πιθανό οι γυναίκες να αναλαμβάνουν όσα προαναφέρθηκαν σε μεγαλύτερο βαθμό. Σύμφωνα άλλωστε και με τα στοιχεία της παγκόσμιας τράπεζας δεδομένων, σχεδόν το 47% των γυναικών εντάσσεται στο εργατικό δυναμικό παγκοσμίως, ποσοστό που το 1990 βρισκόταν στο 51%, ενώ αντίστοιχα το ποσοστό των ανδρών που εργάζονται ανέρχεται σε 74%. Επίσης, όσον αφορά την Αμερική, σύμφωνα με στοιχεία του Statista, κατά το 2012, το ποσοστό των γυναικών – γονέων που έμεναν στο σπίτι ήταν 84%, έναντι του 16% των ανδρών. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ (2019), “η διακοπή της καριέρας για τη φροντίδα των παιδιών αφορά κυρίως στις γυναίκες (49,7% έναντι 4,0% των ανδρών). Επίσης, το 10,9% των γυναικών δεν εργάστηκε για να φροντίσει τα παιδιά του”.
Ωστόσο, οι γυναίκες μπορεί να συναντήσουν και ακόμη δυσκολότερες συνθήκες. Μπορεί για παράδειγμα να μεγαλώνουν μόνες τους ένα ή περισσότερα παιδιά. Για παράδειγμα, στη Γερμανία το 2018, οι μονογονεϊκές οικογένειες στις οποίες υπεύθυνος ήταν ο πατέρας ανέρχονταν σε 180 χιλιάδες, ενώ οι γυναίκες που μεγάλωναν ένα ή περισσότερα παιδιά μόνες τους έφταναν περίπου τα 1,3 εκατομμύρια. Στη Δανία, το 2020, οι γυναίκες που μεγάλωναν παιδιά μόνες τους ανέρχονταν σχεδόν σε 115 χιλιάδες, ενώ αντίστοιχα οι άνδρες σε σχεδόν 14 χιλιάδες. Το ίδιο συμβαίνει και στην Ολλανδία, όπου ο αριθμός των μονογονεϊκών οικογενειών με την μητέρα να αναλαμβάνει την ευθύνη είναι μεγαλύτερος. Ακόμη, στις ΗΠΑ, όπου το 1/4 των παιδιών ζει με έναν γονέα, το 2019 υπήρχαν 4147 οικογένειες της μαύρης κοινότητας με υπεύθυνη την μητέρα, την ώρα που το 1990 υπήρχαν 3430. Δεδομένου ότι όταν μια γυναίκα μεγαλώνει μόνη της ένα ή παραπάνω παιδιά, είναι σχεδόν σίγουρο πως πρέπει να δουλέψει, γίνεται αντιληπτό πως οι συνέπειες της πανδημίας πάνω τους αφορούσαν πολλούς και διαφορετικούς τομείς.
Επιπλέον, με το κλείσιμο πολλών επιχειρήσεων, έγινε φανερό πως ορισμένες εργασίες έπρεπε αναγκαστικά να βγουν μπροστά, έτσι ώστε ουσιαστικά να μπορεί ο κόσμος να συνεχίσει κάπως ομαλά. Κοινωνικοί λειτουργοί, εργαζόμενοι/ες στο λιανικό εμπόριο, ταμίες σε διάφορες επιχειρήσεις (από σούπερ μάρκετ μέχρι και μικρά μαγαζιά της γειτονιάς) και πρώτοι και καλύτεροι οι εργαζόμενοι/ες στην υγεία, σήκωσαν κατά βάση, μαζί με κάποιες ακόμη θέσεις, όπως αυτή του διανομέα, το βάρος της πανδημίας. Πολλές από αυτές τις εργασίες λοιπόν, κυριαρχούνται από τις γυναίκες.
Ξεκινώντας από το νοσηλευτικό προσωπικό, κυριολεκτικά την πρώτη γραμμή άμυνας, σύμφωνα με στοιχεία του Statista, σε οποιαδήποτε περιοχή του πλανήτη (Αφρική, Αμερική, Ευρώπη, περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου, Νοτιοανατολική Ασία, περιοχές του δυτικού Ειρηνικού όσες αναφέρονται), τα ποσοστά των γυναικών νοσηλευτριών είναι πολύ μεγαλύτερα. Ενδεικτικά, στις περιοχές της Αμερικής το 86% του προσωπικού είναι γυναίκες, ενώ το ίδιο ποσοστό στην Ευρώπη είναι 84%. Η μικρότερη διαφορά εντοπίζεται στην Αφρική, όπου οι άνδρες νοσηλευτές συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο ποσοστό τους (35%), ξανά όμως αρκετά μικρότερο από αυτό των γυναικών.
Όσον αφορά τον μισθό όμως, φαίνεται πως συμβαίνει κάτι αξιοσημείωτο. Ενώ όπως είπαμε οι γυναίκες είναι πολύ περισσότερες σε αυτόν τον τομέα, οι άνδρες αμείβονται περισσότερο. Ειδικότερα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, το 2013 οι άνδρες νοσηλευτές στα νοσοκομεία αμείβονταν με 3,900 δολάρια περισσότερα από τις γυναίκες συναδέλφους τους. Στην Αμερική βέβαια, κατά μέσο όρο τα εβδομαδιαία έσοδα για έναν άνδρα πλήρους απασχόλησης ανέρχονται σε 973 δολάρια, ενώ αντίστοιχα για μια γυναίκα ίδιας κατηγορίας σε 789. Επίσης, ακόμη και στα επαγγέλματα στα οποία είναι πιο πιθανό να εργάζεται μια γυναίκα, όπως δασκάλα δημοτικού, νοσηλεύτρια ή ταμίας, οι άνδρες αμείβονται ξανά περισσότερο.
Μια ακόμη δουλειά η οποία στο σύνολό της δεν σταμάτησε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, είναι αυτή του ταμία. Ένα μεγάλο μέρος καταστημάτων και επιχειρήσεων λιανικής συνέχισε να λειτουργεί, καλύπτοντας τις καθημερινές ανάγκες των ανθρώπων. Σύμφωνα λοιπόν με το Data Usa, οι γυναίκες εργαζόμενες σε αυτόν τον τομέα στις ΗΠΑ αποτελούν το 72% του εργατικού δυναμικού (γύρω στα 2μιση εκατομμύρια). Το μεγαλύτερο μέρος συγκεντρώνεται σε εστιατόρια και γενικά καταστήματα φαγητού, ενώ ακολουθούν τα σούπερ μάρκετ και τα παντοπωλεία. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, οι ταμίες αμείβονται κατά μέσο όρο με 15,149 δολάρια τον χρόνο, την ώρα που ο μέσος όρος είναι 53,888 δολάρια. Χαμηλή αμοιβή εισπράττουν και στο Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς η συγκεκριμένη δουλειά είναι από τις πιο χαμηλά αμειβόμενες.
Τέλος, μια ακόμη εργασία η οποία συγκαταλέγεται στις πιο απαραίτητες για τη σημερινή κατάσταση, είναι αυτή του/της κοινωνικού/ης λειτουργού. Στις ΗΠΑ το 2017, από το συνολικό δυναμικό του προαναφερθέντος τομέα, οι γυναίκες αποτελούσαν το 86%. Κι εδώ ωστόσο φαίνεται πως η αμοιβή δεν είναι ιδιαίτερα υψηλή. Στην Αμερική, ο μέσος όρος αμοιβής για αυτή την εργασία είναι σχεδόν 12 δολάρια την ώρα (στοιχεία 2018).
Βλέπουμε λοιπόν πως πολλές από τις δουλειές που χαρακτηρίστηκαν ως εξαιρετικά σημαντικές κατά την περίοδο της πανδημίας, κυριαρχούνται από γυναίκες. Όμως, αμείβονται λιγότερο. Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι στη Μεγάλη Βρετανία πολλές από τις δουλειές που θεωρούνται σημαντικές για την σημερινή κατάσταση, βρίσκονται κάτω από τον μέσο όρο όσον αφορά την αμοιβή.
Συνεπώς, όπως διαβάζουμε και στο περιοδικό Lancet, μόλις η πανδημία τελειώσει, δεν μπορούμε να γυρίσουμε στο προηγούμενο status quo. Πρέπει να εξασφαλίσουμε πως οι απαραίτητοι/ες (που κατά την πανδημία δουλεύουν ασταμάτητα) εργαζόμενοι/ες θα μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους με ασφάλεια, ότι θα έχουν επαρκή ιατρική φροντίδα και πληρωμένη αναρρωτική άδεια έτσι ώστε να διασφαλίσουν την υγεία τους ανεξάρτητα από την πανδημία. Προστατεύοντας τις ζωές τους, προστατεύουμε τις ζωές όλων.
Γιάννης Τσεκούρας
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου