Στις 22 Οκτωβρίου, το συνταγματικό δικαστήριο της Πολωνίας, έδωσε το πράσινο φως για την σχεδόν καθολική απαγόρευση των αμβλώσεων. Συγκεκριμένα, ακύρωσε νόμο του 1993, ο οποίος επέτρεπε την διακοπή της εγκυμοσύνης σε περιπτώσεις ανεπανόρθωτων βλαβών στο έμβρυο. Η σχετική νομοθεσία δηλαδή αυστηροποιήθηκε, ενώ ήταν αρκετά περιοριστική ήδη.
Μια γυναίκα θα μπορεί να τερματίσει την εγκυμοσύνη της μόνο αν κινδυνεύει η ζωή της ή αν η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού ή αιμομιξίας. Ακόμα κι αν το παιδί που πρόκειται να γεννηθεί έχει λίγες πιθανότητες να ζήσει, η μητέρα δεν θα μπορεί να τερματίσει την εγκυμοσύνη, σύμφωνα με τον νόμο. Ωστόσο, στη Πολωνία των 38 εκατομμυρίων κατοίκων, το 2019 καταγράφηκαν επίσημα λιγότερες από 1000 αμβλώσεις, η πλειοψηφία των οποίων είχε επιτραπεί λόγω μη αναστρέψιμης δυσπλασίας των εμβρύων.
 |
| Πηγή : News247 - Strajk Kobiet (Γυναικεία Απεργία) |
Ωστόσο, έπειτα από σχεδόν 1μιση εβδομάδα καθημερινών κινητοποιήσεων, οι οποίες σταδιακά κλιμακώθηκαν και απέκτησαν αντικυβερνητικό χαρακτήρα, η κυβέρνηση της Πολωνίας αποφάσισε να παγώσει τη διαδικασία, μη δημοσιεύοντας την συγκεκριμένη απόφαση και άρα δίχως αυτή να αποκτά ακόμη νομική ισχύ, ενώ κάλεσε σε διάλογο. Στόχο των διαδηλωτών εκτός από την κυβέρνηση αποτέλεσε και η Καθολική Εκκλησία, η οποία θεωρείται πως επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τις κυβερνητικές επιλογές.
Η πραγματικότητα λοιπόν είναι πως αν οι χιλιάδες κόσμου δεν είχαν κατακλύσει τους δρόμους, εν μέσω πανδημίας και με απαγορεύσεις να ισχύουν, η απόφαση θα είχε δημοσιευθεί και αυτή τη στιγμή θα βρισκόταν σε εφαρμογή. Ωστόσο, το ζήτημα είναι πως, όπως αναφέρουν και διάφορες ΜΚΟ, χιλιάδες γυναίκες πραγματοποιούν παράνομες αμβλώσεις στη Πολωνία, ή αναζητούν κλινικές στο εξωτερικό για να τις πραγματοποιήσουν (ο αριθμός φαίνεται να φτάνει τις 100.000 γυναίκες).
Το ζήτημα της νομιμότητας των αμβλώσεων έχει παγκόσμιο χαρακτήρα, καθώς δεν υπάρχει γενική συμφωνία σχετικά με το νομικό καθεστώς αυτών. Ανατρέχοντας όμως σε στοιχεία, ακόμη και προηγούμενων δεκαετιών, θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στα εξής : η απαγόρευση ή οι περιορισμοί των αμβλώσεων, τι αποτέλεσμα έχουν; Πώς διαμορφώνεται τελικά η κατάσταση;
Ποσοστά αμβλώσεων και ανεπιθύμητων εγκυμοσυνών τις τελευταίες δεκαετίες
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Guttmacher, το ποσοστό των αμβλώσεων παγκοσμίως έχει πέσει τα τελευταία 25 χρόνια. Ωστόσο, συγκρίνοντας τις περιόδους 1990-94 και 2010-14, σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάζει το Ινστιτούτο, η πτώση του ποσοστού παρατηρείται κυρίως στις ανεπτυγμένες χώρες. Το διάστημα 1990-94, πραγματοποιούνταν 46 αμβλώσεις ανά 1000 γυναίκες, ενώ το 2010-14 ο αριθμός αυτός έπεσε στις 27. Αντίθετα, στις υπό ανάπτυξη χώρες, το ποσοστό παρέμεινε σχεδόν το ίδιο, αφού από τις 39 αμβλώσεις ανά 1000 γυναίκες το 1990-94, απλώς έπεσε στις 36.
Την ίδια περίοδο, οι ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες μειώθηκαν παγκοσμίως. Το διάστημα 1990-94 υπολογιζόταν πως 74 στις 1000 εγκυμοσύνες ήταν ανεπιθύμητες, ενώ δύο δεκαετίες μετά, κάθε 1000 εγκυμοσύνες, οι 62 θεωρούνταν ανεπιθύμητες.
Όσον αφορά την γεωγραφική κατανομή των αμβλώσεων, σύμφωνα ξανά με το Ινστιτούτο, στη πρώτη θέση βρίσκεται η Λατινική Αμερική (44 αμβλώσεις ανά 1000 γυναίκες), η οποία μάλιστα κατέχει και την πρώτη θέση όσον αφορά τις ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες (96 ανεπιθύμητες ανά 1000 περιπτώσεις). Στις υπόλοιπες περιοχές, τα ποσοστά είναι μικρότερα. Ανά 1000 γυναίκες, στην Ασία σημειώνονται 36 αμβλώσεις, στην Αφρική 34, στην Ευρώπη 29 και στη Νότια Αμερική 17. Αξίζει να σημειωθεί ωστόσο, πως η Ασία για παράδειγμα, μπορεί να έχει χαμηλό σχετικά ποσοστό στις ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες (54 ανά 1000 γυναίκες), όμως αυτό σημαίνει πως, εξαιτίας του μεγάλου πληθυσμού (σχεδόν 4,5 δισεκατομμύρια), περίπου 54 εκατομμύρια εγκυμοσύνες κάθε χρόνο κρίνονται ως ανεπιθύμητες, το 65% των οποίων καταλήγει σε άμβλωση.
Ασφάλεια και περιορισμοί
Στην έκθεση του Ινστιτούτου Guttmacher, αξιοσημείωτο είναι πως, όπως τονίζεται, τα ποσοστά των αμβλώσεων σε χώρες όπου ο νόμος είναι περιοριστικός, συγκριτικά με περιοχές όπου είναι γενικά νόμιμες, είναι παρόμοια. Ειδικότερα, σε χώρες όπου ο τερματισμός της εγκυμοσύνης απαγορεύεται ή επιτρέπεται μόνο όταν η υγεία της μητέρας βρίσκεται σε κίνδυνο, σημειώνονται 37 αμβλώσεις ανά 1000 γυναίκες. Αντίστοιχα, σε χώρες όπου δεν υπάρχουν ιδιαίτεροι περιορισμοί, σημειώνονται 34 αμβλώσεις ανά 1000 γυναίκες.
Σχετικά με την ασφάλεια της διαδικασίας, υπάρχουν τρία επίπεδα. Ασφαλής άμβλωση, όταν χρησιμοποιείται μια μέθοδος εγκεκριμένη από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η οποία πραγματοποιείται από εκπαιδευμένο άτομο, λιγότερο ασφαλής όταν υπάρχει μια από αυτές τις συνθήκες, ενώ όταν απουσιάζουν και οι δύο, η διαδικασία συμβαίνει με την λιγότερη δυνατή ασφάλεια. Ωστόσο, μόνο η πρώτη περίπτωση είναι η ενδεδειγμένη, καθώς οι υπόλοιπες δύο συνιστούν επικίνδυνες συνθήκες.
Μεταξύ του 2010-2014, ετησίως οι αμβλώσεις ανέρχονταν σε 56 εκατομμύρια. Σχεδόν οι μισές (55%), έγιναν κάτω από ασφαλείς συνθήκες, ενώ οι υπόλοιπες ανήκαν στις άλλες δύο κατηγορίες που προαναφέρθηκαν. Κάθε χρόνο ωστόσο, περίπου 23 χιλιάδες γυναίκες πεθαίνουν εξαιτίας επιπλοκών μιας ανασφαλούς διαδικασίας άμβλωσης.
Αξίζει να σημειωθεί πως, το 2017, το 42% των γυναικών που βρίσκονταν σε αναπαραγωγική ηλικία, κατοικούσε στις 125 χώρες όπου η άμβλωση είναι αυστηρά περιορισμένη. Είτε απαγορεύεται πλήρως, είτε επιτρέπεται μόνο όταν πρόκειται να σωθεί η μητέρα. Το 93% αυτών των χωρών ανήκουν στις υπό ανάπτυξη χώρες.
Από το 2000, σύμφωνα με έκθεση του Ινστιτούτου Guttmacher, 28 χώρες έχουν αλλάξει τους νόμους περί αμβλώσεων, σχεδόν όλες επεκτείνοντας το νομικό πλαίσιο, έτσι ώστε μια γυναίκα να μπορεί να προβεί στη διαδικασία για λόγους υγείας, για κοινωνικοοικονομικούς λόγους, ή χωρίς περιορισμό.
Αυτό όμως που πρέπει να προσέξουμε, είναι πως, όπως σημειώνει το Ινστιτούτο, όσο πιο περιοριστικός είναι ο νόμος για τις αμβλώσεις (κατά βάση στις υπό ανάπτυξη χώρες), τόσο πιο πιθανό είναι οι αμβλώσεις να γίνουν κάτω από συνθήκες ανασφάλειας. Ωστόσο, ακόμη και σε χώρες που είναι νόμιμες, ανεπαρκείς παροχές, οικονομικοί λόγοι, ακόμη και το στίγμα που συνεπάγεται μια τέτοια απόφαση, μπορεί να οδηγήσουν τις γυναίκες να επιλέξουν την μυστικότητα από την ασφάλεια. Συνολικά, στις υπό ανάπτυξη χώρες, σχεδόν 7 εκατομμύρια γυναίκες δέχονται ετησίως ιατρική περίθαλψη εξαιτίας επιπλοκών από την άμβλωση. Στη πραγματικότητα, μάλλον χρειάζονται αρκετές ακόμη, οι οποίες όμως δεν απευθύνονται στους ειδικούς.
Πρόσφατα στοιχεία
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το διάστημα 2015-2019, πραγματοποιούνταν κατά μέσο όρο περίπου 73 εκατομμύρια αμβλώσεις ετησίως. Κάθε δέκα εγκυμοσύνες, 3 κατέληγαν σε αμβλώσεις, ενώ ειδικότερα στις ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, ο αριθμός ανέβαινε στις 6. Μεταξύ αυτών, 1 στις 3 έγινε κάτω από επικίνδυνες συνθήκες. Οι περισσότερες ανασφαλείς αμβλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην Ασία, ωστόσο στην Αφρική και την Λατινική Αμερική, κάθε 4 αμβλώσεις, οι 3 κρίθηκε πως έγιναν κάτω από μη εγκεκριμένες συνθήκες, νούμερο εξαιρετικά μεγάλο. Οι πιθανότητες μια γυναίκα να χάσει τη ζωή της εξαιτίας αυτής της διαδικασίας είναι υψηλότερες στην Αφρική.
Σύμφωνα με το επιστημονικό περιοδικό Lancet, σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2020, το διάστημα 2015-2019, κάθε χρόνο καταγράφονταν κατά μέσο όρο 121 εκατομμύρια ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες. Κατά βάση, οι χώρες στις οποίες ο ετήσιος αριθμός των ανεπιθύμητων εγκυμοσυνών ήταν μεγαλύτερος, ήταν οι χώρες "χαμηλού εισοδήματος", έτσι όπως κατατάσσονται από την παγκόσμια τράπεζα (93 κάθε 1000 περιπτώσεις).
Όσον αφορά τις αμβλώσεις, κατά το ίδιο διάστημα, το Lancet αναφέρει πως κατά μέσο όρο ανέρχονταν στα 73 εκατομμύρια ετησίως. Αυτό σημαίνει πως περίπου το 60% των ανεπιθύμητων εγκυμοσυνών κατέληξαν σε αμβλώσεις. Στις χώρες μεσαίου εισοδήματος, οι αμβλώσεις κάθε χρόνο είναι περισσότερες κατά μέσο όρο (44 ανά 1000 γυναίκες) από τις χώρες υψηλού εισοδήματος (15 ανά 1000) ή τις χώρες χαμηλού εισοδήματος (38 ανά 1000).
Ενδιαφέρον είναι επίσης το γεγονός πως, όπως τονίζεται στο άρθρο, συγκρίνοντας την περίοδο 1990-95 με αυτή του 2015-19, γίνεται αντιληπτό πως τα ποσοστά των αμβλώσεων παρουσίασαν μείωση (περίπου 43%) στις χώρες όπου η διαδικασία είναι γενικά νόμιμη (εξαιρούνται Κίνα και Ινδία), ενώ αντίθετα, στις χώρες όπου ο νόμος είναι περιοριστικός, το ποσοστό αυξήθηκε κατά 12%. Επιπλέον, στις χώρες όπου η πρόσβαση στην άμβλωση συναντά πολλά εμπόδια, ο αριθμός των ανεπιθύμητων εγκυμοσυνών που κατέληξαν σε αμβλώσεις παρουσίαζε αύξηση κάθε 5 χρόνια. Το αντίθετο συνέβαινε στην άλλη ομάδα χωρών, εκεί δηλαδή που οι αμβλώσεις γενικά είναι νόμιμες (13% μείωση).
Τελικά;
Όπως αναφέρει η Διεθνής Αμνηστία, η ποινικοποίηση των αμβλώσεων δεν σταματά την συγκεκριμένη διαδικασία, απλώς την κάνει λιγότερο ασφαλή, πολλές φορές εξαιρετικά επικίνδυνη. Στις χώρες όπου ο νόμος είναι περιοριστικός, ειδικά οι κοινωνικές ομάδες που είναι ήδη περιθωριοποιημένες, πλήττονται δυσανάλογα, καθώς συνήθως δεν έχουν τη δυνατότητα να καταφύγουν σε άλλη χώρα ή να λάβουν ιδιωτική φροντίδα.
Η πρόσβαση σε ασφαλείς αμβλώσεις είναι ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η απαγόρευσή του συνιστά μια μορφή διάκρισης. Ακόμη, εμποδίζονται και οι ίδιοι οι επαγγελματίες υγείας, οι οποίοι αδυνατούν να προσφέρουν βοήθεια, όπως προστάζει η δεοντολογία τους.
Συνεπώς, βλέπουμε πως στη πραγματικότητα οι αμβλώσεις δεν σταματούν, όσο περιοριστικά κι αν είναι τα μέτρα για αυτές (ενδεικτικά, στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν θεσπιστεί από το 2000 κι έπειτα, 660 περιορισμοί για τις αμβλώσεις). Αυτό που συμβαίνει είναι πως αυξάνονται οι πιθανότητες επιπλοκών, μέχρι και θανάτων, διότι μειώνεται το επίπεδο ασφάλειας της διαδικασίας.
Μετατρέποντας τη διαδικασία της άμβλωσης σε παράνομη ή σε εξαιρετικά περιορισμένη, στην ουσία τα κράτη ωθούν, ειδικά τα περιθωριοποιημένα άτομα, σε επιλογές υψηλής επικινδυνότητας, πράγμα που πολλές φορές οφείλεται και στην έλλειψη πληροφόρησης ή στην αδυναμία φυγής στο εξωτερικό. Η απαγόρευση είναι μια ψευδαίσθηση, αφού στη πράξη ο αριθμός δεν μειώνεται.
Γιάννης Τσεκούρας
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου