Μέχρι την Τανζανία : Η προσέγγιση μέσω της τέχνης

Μέχρι την Τανζανία. Αυτός είναι ο τίτλος ενός ντοκιμαντέρ, κεντρική ιδέα του οποίου είναι η «πολιτισμική ανταλλαγή». Είναι δυνατόν μια ζωγραφιά, να είναι δημιούργημα τόσο μαθητών της Θεσσαλονίκης όσο και του Μορογκόρο; Κι όμως γίνεται. Την όλη διαδικασία συνοδεύουν με τη μουσική τους 14 καλλιτέχνες της χιπ χοπ.

Ο χαρακτήρας του ντοκιμαντέρ είναι μη κερδοσκοπικός, ενώ την παραγωγή και τη σκηνοθεσία έχει αναλάβει ο Αθανάσιος Δημόπουλος. Έχοντας ταξιδέψει ολομόναχος πριν χρόνια στη Τανζανία, συγκεκριμένα το 2015, είδε πράγματα που, όπως αναφέρει, δεν του άρεσαν. Έτσι, αποφάσισε πως θα ήθελε να δραστηριοποιηθεί περισσότερο. Αν μπορούσε να φέρει πίσω κάτι από τους ανθρώπους εκεί, θα ήταν η αγαθότητά τους, η οποία του έκανε εντύπωση, ενώ εκεί θα μετέφερε το πείσμα. Ακολουθούν όλα όσα μας είπε για το ντοκιμαντέρ, και όχι μόνο.

Όπως έχεις αναφέρει, έχεις ασχοληθεί σχεδόν με όλα τα στοιχεία του hip hop. Μίλησέ μου για τη σχέση σου με την κουλτούρα.

Αρχικά, χιπ χοπ άκουγα από το Δημοτικό. Στο γυμνάσιο ξεκίνησα να κάνω γκράφιτι, ενώ στο Λύκειο ξεκίνησα να ηχογραφώ και να πειραματίζομαι. Την ίδια περίοδο ξεκίνησα και το break dance. Από ένα σημείο και μετά ωστόσο, ασχολήθηκα πολύ με την διοργάνωση διάφορων events. Για το ντοκιμαντέρ, η ιδέα ξεκίνησε περίπου πριν 5 χρόνια.

Περίγραψέ μου αν θες πολύ σύντομα το ντοκιμαντέρ, για κάποιον που δεν το έχει δει.

Το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ αποτελεί αυτή τη στιγμή το πιο δημοφιλές ελληνικό ντοκιμαντέρ ανεξάρτητης παραγωγής στο youtube. Διαπραγματεύεται την πολιτισμική ανταλλαγή, ως εναλλακτική πρόταση στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τους λαούς της Αφρικής. Πιο συγκεκριμένα, σκοπεύει να σπάσει το μοτίβο δωρητή – ικέτη που κυριαρχούσε μέχρι σήμερα, έτσι ώστε να συμπεριλάβουμε και την τέχνη. Στο ντοκιμαντέρ λοιπόν, απεικονίζεται η δράση της ανταλλαγής ζωγραφιών, που διοργανώθηκε σε συνεργασία με τον 1ο ΓΕΛ Συκεών Θεσσαλονίκης και το Λύκειο του Μορογκόρο, στην οποία δράση, οι μαθητές στην Ελλάδα σχεδίασαν ζωγραφιές, τις οποίες τις μεταφέραμε στο Μορογκόρο. Εκεί, τις δώσαμε στους μαθητές, όπου μαζί με μαρκαδόρους τις γέμισαν χρώμα. Έπειτα, τις επιστρέψαμε στην Ελλάδα, όπου παρουσιάστηκαν σε μια ειδική Χριστουγεννιάτικη γιορτή. Όλη αυτή η διαδικασία, συνοδεύεται με κάποια τραγούδια του χιπ χοπ, όπου κάθε στίχος συνοδεύει μια εικόνα και το νόημά της, γι’ αυτό πιστεύω πως είχε και μεγάλη απήχηση στο νεανικό κοινό.



Η δράση σας, αυτή η “πολιτισμική ανταλλαγή”, ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Ουσιαστικά, οι ζωγραφιές ήταν το δημιούργημα δύο διαφορετικών κόσμων. Αυτό προτρέπεις και τον υπόλοιπο κόσμο. Να κινητοποιείται με νέους και ποικίλους τρόπους κάθε φορά, όπως μπορεί, έτσι ώστε τα αποτελέσματα των δράσεων να είναι διαφορετικά, αλλά τελικά ουσιώδη; 

Οι ζωγραφιές ήταν μια συνδημιουργία νέων ανθρώπων, από δυο πολύ μακρινές χώρες μεταξύ τους. Αυτό ήταν άλλωστε το νόημα. Να προτείνουμε την τέχνη, προχωρώντας στην υλοποίηση της πρότασής μας, για τον συγκεκριμένο σκοπό. Δεν εντοπίσαμε απλά ένα πρόβλημα, δεν κάναμε μόνο κριτική στις ΜΚΟ και τις υπόλοιπες δράσεις, αλλά την λύση που προτείναμε την υλοποιήσαμε με μία μορφή. Θέλαμε ο κόσμος να εμπνευστεί κι άλλους τρόπους, και να υπάρξει συνέχεια σε όλο αυτό.

Έχεις παραδεχθεί πως το ταξίδι που κάνατε δεν είχε έναν πολύ μακρινό στόχο, τουλάχιστον όσον αφορά την δραστηριοποίηση στη περιοχή. Μετά την “πολιτισμική ανταλλαγή” που πραγματοποιήσατε, και με δεδομένη την απήχηση του ντοκιμαντέρ, έχουν αλλάξει τα σχέδια;

Ναι, σίγουρα. Θα κάνουμε άλλα δύο ντοκιμαντέρ, πολύ πιο οργανωμένα πλέον. Στόχος είναι να μπορέσουμε να κάνουμε ένα κάθε χρόνο. Αν το 2021 είναι καλύτερο από το 2020, λογικά θα το κάνουμε αυτό τον Νοέμβριο. Επίσης, θα κάνουμε κι ένα φεστιβάλ, τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Τανζανία, χωρίς να ξέρουμε βέβαια τι απήχηση θα έχει, αλλά θέλουμε ούτως ή άλλως να υπάρξει μια συνέχεια του ντοκιμαντέρ, για να δείξουμε στον κόσμο ότι δεν μένουμε στα λόγια, αλλά προχωράμε και στις πράξεις. Επίσης, ζητάμε συνοδοιπόρους. Οποιοσδήποτε αγαπά τα ντοκιμαντέρ μπορεί να μας ψάξει να μας βρει στα social media, ακολουθώντας τις δράσεις μας.


Στο ταξίδι σας, ήρθατε σε επαφή με τη φυλή των Μασάι, δηλαδή έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο ζωής. Τι είναι αυτό που κρατάς από αυτή τη συνάντηση; 

Αρχικά, κρατάω το γεγονός πως ήταν συνέχεια οπλισμένοι. Ακόμη, είναι άνθρωποι που τηρούν πολύ τις παραδόσεις τους. Είναι φτωχοί γενικά, ενώ σε σχέση με εμάς, σου δίνουν την εντύπωση πως είναι πρωτόγονοι. Μου φάνηκε σαν να συναντάω τον άνθρωπο, έτσι όπως ήταν πριν πολλές χιλιάδες χρόνια. Επίσης, από την ζωή τους απουσιάζει η τεχνολογία.

Το ντοκιμαντέρ σας, όπως υποστηρίζετε κιόλας, θέλει να περάσει πολλά μηνύματα μαζί. Άλλωστε καθένας μπορεί να το διαβάσει διαφορετικά. Θες να μας απαριθμήσεις τα κυριότερα;

Ένα βασικό μήνυμα, είναι το εξής : Όποιος νομίζει ότι κατεβαίνει ως εθελοντής στην Αφρική, μέσα από προγράμματα εθελοντικών ή φιλανθρωπικών οργανώσεων, συνήθως γελιέται, διότι στη πραγματικότητα είναι ένας τουρίστας, όπου όπως θα δει, τις περισσότερες φορές θα προσπαθήσουν να του πλασάρουν τουριστικά πακέτα, παρά να τον βάλουν να βοηθήσει πραγματικά. Συνεχίζει να με ενοχλεί το γεγονός πως αρκετός κόσμος συνεχίζει να πηγαίνει στην Αφρική μόνο και μόνο για να βγάλει φωτογραφίες με τα παιδάκια, ενώ στην ουσία δεν ενδιαφέρεται αληθινά. Πιο πολύ δηλαδή για προσωπική προβολή και για να κερδίσει ο ίδιος πράγματα, παρά για να δώσει. Επιπλέον, με ενοχλεί πως, όπως θίγεται και στο ντοκιμαντέρ, οι φιλανθρωπικές οργανώσεις, στρέφουν προς λάθος κατεύθυνση την θέληση του κόσμου που όντως θέλει να βοηθήσει. Αντί δηλαδή να τους κατευθύνουν προς κάτι αποτελεσματικό και δημιουργικό, τους κατευθύνουν προς κάτι εμπορικό.

Ένα ακόμη μήνυμα που θέλει να περάσει το ντοκιμαντέρ, είναι πως πέρα από την κριτική προχωράμε στη πρόταση και την υλοποίησή της. Εμείς επιλέξαμε την τέχνη. Θεωρούμε πως αν αντιμετωπίσουμε αυτούς τους λαούς σαν ίσο προς ίσο, μπορούμε να δώσουμε αλλά και να πάρουμε πολιτισμό, να ανταλλάξουμε τέχνη, καθώς δεν είναι απολίτιστοι άνθρωποι. Έχουν τις δικές τους παραδόσεις, τον δικό τους πολιτισμό. Με αυτόν τον τρόπο, θα ανέβουν στα μάτια μας, αλλά και εμείς στα δικά τους. Υπάρχει σήμερα ένα μοτίβο, που υποδεικνύει ότι εμείς είμαστε οι δωρητές κι αυτοί οι ικέτες, που είναι και λίγο ρατσιστικό. Ο κόσμος αλλάζει, δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε τους λαούς της Αφρικής σαν να είμαστε ανώτεροι. Όταν θέλουμε να βοηθήσουμε κάποιον, καλό θα ήταν να προσφέρουμε τον χρόνο μας κι όχι απλά επιταγές σε ορισμένες οργανώσεις. Αλλά ακόμη κι αν γίνει αυτό, πρέπει να βρίσκεται κάποιος εκεί για να παρακολουθεί την δραστηριότητά τους. Υπάρχουν παραδείγματα όπου εξαιτίας ορισμένων παρεμβάσεων διαταράχθηκαν οι σχέσεις μεταξύ των ντόπιων. Για παράδειγμα, αντί για νερό, φέρνουν απληστία και διχόνοια, βοηθώντας μόνο ένα πολύ μικρό μέρος της κοινότητας.

Όλα αυτά βέβαια μπορεί να τα αντιληφθεί κανείς ταξιδεύοντας μόνος του, κάτι που είναι σπάνιο. Πρέπει να έχεις δηλαδή την “τρέλα”, αλλά και τη πνευματική και σωματική ικανότητα, να ταξιδέψεις ολομόναχος στην Αφρική, όπως έκανα εγώ, όταν ήμουν 23, που ήθελα απλά να εξερευνήσω την Τανζανία. Εκεί βέβαια συνάντησα ανθρώπους που με ευαισθητοποίησαν περισσότερο. Όλα όσα ήθελα να περάσω με το ντοκιμαντέρ βέβαια, προέρχονται από την κουλτούρα του χιπ χοπ, την οποία έχω αγκαλιάσει από την πρώτη στιγμή. 


Είναι αλήθεια πως, όπως έχεις πει άλλωστε, μέσα από το ντοκιμαντέρ δημιουργείται μια θετικότητα. Για παράδειγμα, έχεις παραδεχθεί πως κόψατε πολλές σκληρές εικόνες από το ντοκιμαντέρ. Ωστόσο, με δεδομένη την κατάσταση που απεικονίζεται στη χώρα, είναι φυσικό σε αυτόν/αυτή που το βλέπει, να προκληθούν και αρνητικά συναισθήματα, όπως για παράδειγμα θυμός. Πιστεύεις πως μπορούν αυτά να παρακινήσουν τον κόσμο να δραστηριοποιηθεί, εκτός από το να περάσει καλά βλέποντας το ντοκιμαντέρ; 

Πιστεύω γενικά πως δίνουμε μόνο θετικά μηνύματα μέσα από το ντοκιμαντέρ. Αν δει κανείς και τα σχόλια, ο περισσότερος κόσμος δείχνει να έχει ευαισθητοποιηθεί παραπάνω. Αυτός ήταν άλλωστε και ο σκοπός. Ο λόγος για τον οποίο αποκρύψαμε κάποιες σκληρές εικόνες, είναι γιατί κυρίως έτσι φαίνονται στα μάτια μας. Νομίζουμε πως επειδή εμείς ζούμε στη Δύση, και απολαμβάνουμε πολλά πράγματα, αυτοί που τα στερούνται, χάνουν απαραίτητα κάτι. Δεν είναι ακριβώς έτσι. Αν κάποιος είναι ευχαριστημένος μέσα στο δάσος με την καλύβα του, δεν χρειάζεται εμείς να παρέμβουμε. Σίγουρα δεν είναι όλοι ευτυχισμένοι βέβαια. Το νόημα είναι να βοηθάμε τους άλλους με έναν τρόπο που να είναι σύμφωνοι, και όχι έτσι όπως κρίνουμε μονομερώς εμείς. Να υπάρχει δηλαδή συνεννόηση και στόχος.

Στο τέλος του ντοκιμαντέρ, αναφέρονται ορισμένα αρνητικά και αμφιλεγόμενα σημεία και κάποιες ΜΚΟ. Τι ακριβώς σε ενόχλησε;

Υπήρχε μια περίπτωση, όπου ακολουθήσαμε μια τέτοια ομάδα, και μείναμε και μαζί τους. Στην αρχή όλα μου φαίνονταν πολύ όμορφα. Όπως ανακάλυψα ωστόσο, οι άνθρωποι που βρίσκονταν εκεί για να βοηθήσουν, εκτός από τα εισιτήριά τους, χρεώθηκαν υπερβολικά πολλά χρήματα για τα καταλύματά τους, τα οποία ήταν ουσιαστικά camping στη μέση της ζούγκλας. Επίσης, έδιναν εκατοντάδες ευρώ για την συνέχιση υποτίθεται του project, όπου στη περίπτωσή μας ήταν ένα κοτέτσι, που θεωρώ πως ήταν κάτι που μπορούσε να δημιουργηθεί εύκολα και με λιγότερα χρήματα. Να θυμίσω ότι το ημερομίσθιο εκεί κατά μέσο όρο είναι 2 ευρώ. Δεν ξέρω δηλαδή από που προκύπτει το ύψος των δαπανών. Επίσης, κάτι που με παραξένεψε, ήταν ότι, όπως μας ενημέρωσαν, το project έτρεχε ήδη εδώ και ένα χρόνο. Περισσότερο δηλαδή, κι έπειτα από επικοινωνία που είχα στη συνέχεια με εκπροσώπους της οργάνωσης, κατάλαβα πως στην ουσία στόχος ήταν ο εθελοντής να έρθει σε επαφή με τους ντόπιους κι όχι να βοηθήσει πραγματικά, πληρώνοντας φυσικά και διάφορα πακέτα. Επομένως, μιλάμε για μια εμπορική και τουριστική σχέση. 

Άλλωστε, με το που προσγειωθεί κάποιος, του προσφέρουν τουριστικά πακέτα πολλών χιλιάδων ευρώ, τα οποία είναι και υπερεκτιμημένα. Δηλαδή, εν τέλει, αυτός που θα πάει να βοηθήσει δεν θα το κάνει, αλλά θα δει απλώς τη χώρα, πράγμα που θα μπορούσε να το κάνει και μόνος του. Έτσι, απογοητεύεται. Γι’ αυτό θεωρώ πως το ντοκιμαντέρ μας είναι κάτι πρωτότυπο και καινοτόμο. Γιατί όταν θες να βοηθήσεις, όπως εμείς με την πολιτισμική ανταλλαγή, προσφέρεις πρωτίστως τον χρόνο σου. Εμένα το ντοκιμαντέρ σαφώς και μου κόστισε χρήματα, αλλά στόχος δεν ήταν να βγάλω λεφτά, αλλά να μεταφέρω το μήνυμά μου.


Θέμα - συνέντευξη : Γιάννης Τσεκούρας

*Το φωτογραφικό υλικό δημοσιεύεται με την άδεια του συνεντευξιαζόμενου

Σχόλια

Δημοσίευση σχολίου