Τον τελευταίο μήνα περίπου, με αφορμή την καταγγελία της Σοφίας Μπεκατώρου και το κύμα αποκαλύψεων και καταγγελιών που προκάλεσε, έχει επανέλθει στο δημόσιο διάλογο η συζήτηση για τη βία κατά των γυναικών. Υπάρχουν φυσικά και άνδρες που κακοποιούνται και το κατήγγειλαν, ωστόσο τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν πως η κακοποίηση των γυναικών λαμβάνει μεγαλύτερες διαστάσεις.
Όντας ένα πολύπλευρο φαινόμενο, εύλογα μπορούμε να αναρωτηθούμε δεκάδες πράγματα σχετικά με τη βία κατά των γυναικών. Σε ποιο χώρο συμβαίνει κατά βάση, από ποιόν, πόσο μεγάλο είναι πραγματικά το φαινόμενο, ποιες μορφές παίρνει, πόσο διαφέρει από χώρα σε χώρα, τι πιστεύει η κοινωνία για αυτό, είναι μερικά από τα ερωτήματα που προκύπτουν. Εκτός από τα εύλογα όμως, έχουν εμφανιστεί και ορισμένα κακοπροαίρετα, όπως “γιατί τώρα” κ.λπ.
Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να παρουσιάσουμε το φαινόμενο της βίας κατά των γυναικών, επιχειρώντας παράλληλα να καταλάβουμε την πραγματική κατάσταση που επικρατεί στις σημερινές κοινωνίες ως προς αυτό το ζήτημα, με έμφαση στη σεξουαλική βία.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ως βία κατά των γυναικών ορίζεται “οποιαδήποτε πράξη βίας με βάση το φύλο, η οποία έχει ως αποτέλεσμα, ή μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα, σωματική, σεξουαλική, ή ψυχολογική κακοποίηση ή πόνο στις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων των απειλών για τέτοιες πράξεις, του εξαναγκασμού ή της αυθαίρετης στέρησης της ελευθερίας, είτε αυτό συμβαίνει στη δημόσια είτε στην ιδιωτική ζωή”.
Σύμφωνα με στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, σε παγκόσμιο επίπεδο, σχεδόν 1 στις 3 γυναίκες (35%), έχει υποστεί κάποια στιγμή σωματική και/ή σεξουαλική κακοποίηση από σύντροφό της, ή σεξουαλική κακοποίηση από ξένο, ενώ λιγότερο από το 40% των γυναικών που υφίστανται βία αναζητούν κάποιον τρόπο βοήθειας. Στην Ευρώπη, 1 στις 10 γυναίκες έχει καταγγείλει πως δέχθηκε διαδικτυακή παρενόχληση, ήδη από την ηλικία των 15, ενώ στη Μέση Ανατολή και τη Νότια Αφρική, περίπου οι μισές γυναίκες έχουν δεχθεί κάποιου είδους παρενόχληση στο δρόμο. Επίσης, ξανά σε παγκόσμια κλίμακα, το 82% των γυναικών βουλευτών έχει δεχθεί κάποιας μορφής ψυχολογική βία καθώς εκτελούσε τα καθήκοντά του. Τέλος, κάθε μέρα δολοφονούνται περίπου 140 γυναίκες από κάποιο μέλος της οικογένειάς τους, ενώ συνολικά 155 χώρες έχουν περάσει νόμους σχετικά με την ενδοοικογενειακή βία, και 140 για την σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία.
Τι δείχνει μεγάλη έρευνα στην Ευρώπη
Στην Ευρώπη, εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η μεγαλύτερη πανευρωπαϊκή έρευνα που έχει πραγματοποιηθεί ως τώρα, με 42.000 γυναίκες να λαμβάνουν μέρος, το 2014. Σύμφωνα με την έρευνα, περίπου το 8% των γυναικών βίωσε σωματική και/ή σεξουαλική βία κατά τους 12 μήνες που προηγήθηκαν της συνέντευξης, ενώ 1 στις 3 έχει υποστεί σωματική και/ή σεξουαλική βία από την ηλικία των 15 και πάνω. 1 στις 10 γυναίκες έχει πέσει θύμα κάποιας μορφής σεξουαλικής βίας από την ηλικία των 15 και πάνω, ενώ 1 στις 20 έχει υποστεί συγκεκριμένα βιασμό. Πρέπει να τονιστεί πως το 22% των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα έχει υποστεί σεξουαλική και/ή σωματική βία από στενό του σύντροφο.
Συνολικά, σχετικά με την σωματική βία, η έρευνα σημειώνει πως «περίπου 13 εκατομμύρια γυναίκες στην ΕΕ έχουν πέσει θύματα σωματικής βίας κατά τους 12 μήνες που προηγήθηκαν των συνεντεύξεων της έρευνας, που αντιστοιχεί σε ποσοστό 7% των γυναικών ηλικίας 18-74 ετών στην ΕΕ». Σχετικά με την σεξουαλική βία, «περίπου 3,7 εκατομμύρια γυναίκες στην ΕΕ έχουν υποστεί σεξουαλική βία κατά τους 12 μήνες που προηγήθηκαν των συνεντεύξεων της έρευνας, που αντιστοιχεί σε ποσοστό 2% των γυναικών ηλικίας 18-74 ετών στην ΕΕ». Επιπλέον, αναφέρεται πως το 5% των γυναικών έχουν εξαναγκαστεί σε σεξουαλική επαφή, ενώ το 6% αναφέρει πως «συναίνεσε σε σεξουαλική δραστηριότητα επειδή φοβόταν για το τι θα μπορούσε να συμβεί αν αρνούνταν».
Η σεξουαλική βία κατά των γυναικών και οι αντιλήψεις της κοινωνίας
Το 2017, σύμφωνα με το Statista, όσον αφορά την Ευρωπαϊκή ήπειρο, οι περισσότεροι βιασμοί παρατηρήθηκαν στην Αγγλία και την Ουαλία, με τις γυναίκες να αποτελούν κατά κανόνα τα θύματα (48.122 έναντι 5.802 ανδρών). Η Γαλλία ερχόταν 2η, με σχεδόν 17.000 περιπτώσεις βιασμών (14.899 γυναίκες και 2.171 άνδρες). Ακολουθούσε η Γερμανία και η Σουηδία, ενώ η Ελλάδα βρισκόταν λίγο πιο κάτω από τη μέση της λίστας, με σχεδόν 300 καταγεγραμμένες περιπτώσεις βιασμών (223 γυναίκες και 39 άνδρες), την ίδια περίοδο.
Ενδεικτικά, για τη Σουηδία, από το 2015 μέχρι το 2019, φαίνεται πως οι καταγεγραμμένες σεξουαλικές επιθέσεις αυξάνονταν ανά έτος. Το 2015, καταγράφηκαν 8.840 σεξουαλικές παρενοχλήσεις και 5.918 βιασμοί, ενώ το 2019 έφτασαν να σημειωθούν 10.455 σεξουαλικές παρενοχλήσεις και 8.581 βιασμοί. Κατά την ίδια περίοδο που αναφέραμε (2015 - 2019), αύξηση στις σεξουαλικές επιθέσεις σημειώνεται και στην Ιταλία, σε λίγο μικρότερο βαθμό. Ειδικότερα, από 4.000 καταγεγραμμένες επιθέσεις το 2015, έφτασαν το 2019 τις 4.884, με μια μικρή σταδιακή αύξηση.
Τα παραπάνω στοιχεία μπορούν να συνδεθούν με μια έρευνα που είχε πραγματοποιήσει η ΕΕ σχετικά με τις αντιλήψεις των ανθρώπων για τη βία κατά των γυναικών. Συγκεκριμένα, μέσα από την έρευνα, στην οποία πήραν μέρος σχεδόν 30 χιλιάδες άτομα, προκύπτει πως σχεδόν το 1/4 των ανθρώπων στην ΕΕ δικαιολογεί τον βιασμό κάτω από ορισμένες συνθήκες, όπως όταν μια γυναίκα φορά “αποκαλυπτικά” ρούχα, είναι μεθυσμένη ή υπό την επήρεια ναρκωτικών. Τα μεγαλύτερα ποσοστά νομιμοποίησης του εξαναγκασμού σε σεξουαλική πράξη παρατηρήθηκαν στη Νότια Ευρώπη, σε χώρες όπως η Ρουμανία, η Βουλγαρία και η Ουγγαρία.
Μπορούμε να λάβουμε υπόψη και μια ακόμη έρευνα σχετικά με τις αντιλήψεις, αυτή τη φορά στη Ρωσία, η οποία πραγματοποιήθηκε το 2020. Συμμετείχαν 1.624 άτομα, και αφορούσε την σεξουαλική παρενόχληση των γυναικών στο χώρο εργασίας. Η ερώτηση ήταν η εξής : «Είναι η σεξουαλική παρενόχληση των γυναικών στο χώρο εργασίας ένα σημαντικό πρόβλημα της κοινωνίας ή υπερεκτιμάται η σημασία του ζητήματος;». Συνολικά, μόνο το 1/4 των συμμετεχόντων θεωρούσε πως πρόκειται για ένα σοβαρό πρόβλημα, ενώ το 55% πως υπερεκτιμάται η σημασία του.
Μιας και πριν αναφέρθηκε πως, το 2017, οι περισσότεροι βιασμοί πραγματοποιήθηκαν στην Αγγλία και την Ουαλία, ας δούμε και μια ακόμη έρευνα της YouGov του 2018 για την Μ. Βρετανία, στην οποία έλαβαν μέρος σχεδόν 4.000 ανήλικοι, και της οποίας τα αποτελέσματα είναι ανησυχητικά. Το 36% των ανδρών (και το 31% των γυναικών) θεωρεί πως αν μια γυναίκα στη πραγματικότητα δεν θέλει να κάνει σεξ αλλά πιεστεί, ακόμη κι αν δεν υπάρξει σωματική βία, αυτό δεν είναι βιασμός, ενώ το 34% (των ανδρών) δεν θεωρεί πως μια γυναίκα υπέστη βιασμό, αν αρχικά θελήσει να κάνει σεξ, έπειτα όμως αλλάξει γνώμη κατά τη διάρκεια, αλλά η διαδικασία συνεχιστεί κανονικά. Υπάρχει μια παρανόηση σχετικά με το τι συνιστά βιασμό.
Αν τώρα πάμε λίγο πιο μακριά, στις ΗΠΑ, βλέπουμε πως κι εκεί η κατάσταση δεν είναι καλή. Σύμφωνα με έρευνα της YouGov, που πραγματοποιήθηκε το 2017, το 60% των γυναικών δήλωσε πως έχει δεχθεί σεξουαλική παρενόχληση από άνδρα. Σχετικά με την σεξουαλική παρενόχληση στον εργασιακό χώρο, το 27% των Αμερικανών δήλωσε πως πρόκειται για ένα “πολύ σοβαρό πρόβλημα”, ενώ το 42% για “σχετικά σοβαρό”.
Οι θύτες καταδικάζονται;
Είναι γνωστό πως οι σεξουαλικές επιθέσεις και συγκεκριμένα ο βιασμός, ανήκουν στα εγκλήματα τα οποία δεν καταγγέλλονται στις αρμόδιες αρχές, για ένα σωρό λόγους. Ακόμη όμως κι όταν αυτό συμβαίνει, τις περισσότερες φορές οι θύτες δεν καταδικάζονται.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τη ΜΚΟ Rainn και τα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει από διάφορες πηγές, σχετικά με τις ΗΠΑ, σε 1.000 σεξουαλικές επιθέσεις, τις 995 ο θύτης θα συνεχίσει να κυκλοφορεί ελεύθερος. Από τις 1.000, 230 περιπτώσεις καταγγέλλονται στην αστυνομία, 46 φορές έχουμε σύλληψη, 9 φορές έχουμε παραπομπή σε Δικαστήριο, 5 φορές στις 1.000 σημειώνεται καταδίκη για κακούργημα, ενώ συνολικά σχεδόν 5 βιαστές θα οδηγηθούν στη φυλακή. Συνολικά πάντως, σημειώνει η ΜΚΟ, 3/4 σεξουαλικές επιθέσεις δεν καταγγέλλονται.
Παρόμοια κατάσταση επικρατεί και στη Μεγάλη Βρετανία, όπου σχεδόν οι μισές υποθέσεις/διώξεις για βιασμό δεν καταλήγουν πουθενά και κρίνονται ανεπιτυχείς.
Οι λόγοι που ωθούν τις γυναίκες να μην καταγγείλουν το περιστατικό
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους μια γυναίκα δεν θα καταγγείλει τη σεξουαλική βία που υπέστη. Ανεπαρκή βοηθητικά συστήματα, ντροπή, φόβος για εκδίκηση από το θύτη, στιγματισμός, φόβος να μη γίνει πιστευτή, φόβος/κίνδυνος να μετατεθεί η ευθύνη στην ίδια, φόβος κακομεταχείρισης ή/και κοινωνικής περιθωριοποίησης.
Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, επειδή πολύ συχνά η ευθύνη βαραίνει το θύμα, ή πολλές φορές το ίδιο το θύμα κατηγορεί τον εαυτό του, αξίζει να σταθούμε περισσότερο σε αυτό το ζήτημα. Όπως επισημαίνει η Jessica Eaton στο διδακτορικό της (σελ. 27), υπάρχει μια σειρά από παράγοντες που ωθούν στη μετατόπιση της ευθύνης στο θύμα. Αρχικά, τα στερεότυπα φύλου, ο σεξισμός, οι μύθοι που σχετίζονται με το βιασμό, τα πιστεύω του κόσμου. Επίσης, τα ΜΜΕ, η θρησκεία, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα. Σε πιο προσωπικό επίπεδο, οι αντιδράσεις φίλων, η οικογένεια, οι παραδόσεις και το εργασιακό περιβάλλον. Τέλος, εάν το θύμα έχει υποστεί ξανά βία, το πώς αντέδρασε, τα ρούχα που φορούσε, η κοινωνική του τάξη, ακόμη και η εθνικότητα, είναι παράγοντες που παίζουν κι αυτοί ρόλο ως προς την απόδοση της ευθύνης στο θύμα και όχι στο θύτη, είτε από το ίδιο το θύμα (self-blaming), είτε από τρίτους.
Στην Ελλάδα;
Σε δελτίο τύπου της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρείας, στις 24/11/2016, επεσήμανε : «Δυστυχώς ένα σοβαρό πρόβλημα που εντοπίζεται στην Ελλάδα είναι η μεγάλη έλλειψη ιατροδικαστικών δομών. Οι μισοί τουλάχιστον νομοί της χώρας μας δεν διαθέτουν ούτε ένα ιατροδικαστή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ότι ενώ τα περιστατικά βιασμών υπολογίζονται στη χώρα μας σε 5000 ετησίως, μόνο 150 από αυτά πιστοποιούνται και ακολουθούν τη νομική οδό».
Πρόσφατη έρευνα της aboutpeople, που δημοσιεύθηκε στο NEWS 24/7, αναδεικνύει πως το πρόβλημα είναι μεγάλο. Συγκεκριμένα, από τις 605 γυναίκες που συμμετείχαν, το 46% έχει υποστεί σεξουαλική παρενόχληση, ενώ σχεδόν 1 στις 2 γυναίκες έχει φίλη που έχει υποστεί και αυτή. Οι περισσότερες σεξουαλικές παρενοχλήσεις έχουν συμβεί στο εργασιακό περιβάλλον (48.9%), με τον δρόμο να ακολουθεί (33.1%). Το 46% δεν το ανέφερε πουθενά, ενώ για το κίνημα #metoo, 6 στις 10 γυναίκες έχουν θετική άποψη.
Όντας ένα πολύπλευρο φαινόμενο, εύλογα μπορούμε να αναρωτηθούμε δεκάδες πράγματα σχετικά με τη βία κατά των γυναικών. Σε ποιο χώρο συμβαίνει κατά βάση, από ποιόν, πόσο μεγάλο είναι πραγματικά το φαινόμενο, ποιες μορφές παίρνει, πόσο διαφέρει από χώρα σε χώρα, τι πιστεύει η κοινωνία για αυτό, είναι μερικά από τα ερωτήματα που προκύπτουν. Εκτός από τα εύλογα όμως, έχουν εμφανιστεί και ορισμένα κακοπροαίρετα, όπως “γιατί τώρα” κ.λπ.
Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να παρουσιάσουμε το φαινόμενο της βίας κατά των γυναικών, επιχειρώντας παράλληλα να καταλάβουμε την πραγματική κατάσταση που επικρατεί στις σημερινές κοινωνίες ως προς αυτό το ζήτημα, με έμφαση στη σεξουαλική βία.
Η βία σε παγκόσμια κλίμακα
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ως βία κατά των γυναικών ορίζεται “οποιαδήποτε πράξη βίας με βάση το φύλο, η οποία έχει ως αποτέλεσμα, ή μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα, σωματική, σεξουαλική, ή ψυχολογική κακοποίηση ή πόνο στις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων των απειλών για τέτοιες πράξεις, του εξαναγκασμού ή της αυθαίρετης στέρησης της ελευθερίας, είτε αυτό συμβαίνει στη δημόσια είτε στην ιδιωτική ζωή”.
Σύμφωνα με στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, σε παγκόσμιο επίπεδο, σχεδόν 1 στις 3 γυναίκες (35%), έχει υποστεί κάποια στιγμή σωματική και/ή σεξουαλική κακοποίηση από σύντροφό της, ή σεξουαλική κακοποίηση από ξένο, ενώ λιγότερο από το 40% των γυναικών που υφίστανται βία αναζητούν κάποιον τρόπο βοήθειας. Στην Ευρώπη, 1 στις 10 γυναίκες έχει καταγγείλει πως δέχθηκε διαδικτυακή παρενόχληση, ήδη από την ηλικία των 15, ενώ στη Μέση Ανατολή και τη Νότια Αφρική, περίπου οι μισές γυναίκες έχουν δεχθεί κάποιου είδους παρενόχληση στο δρόμο. Επίσης, ξανά σε παγκόσμια κλίμακα, το 82% των γυναικών βουλευτών έχει δεχθεί κάποιας μορφής ψυχολογική βία καθώς εκτελούσε τα καθήκοντά του. Τέλος, κάθε μέρα δολοφονούνται περίπου 140 γυναίκες από κάποιο μέλος της οικογένειάς τους, ενώ συνολικά 155 χώρες έχουν περάσει νόμους σχετικά με την ενδοοικογενειακή βία, και 140 για την σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία.
Τι δείχνει μεγάλη έρευνα στην Ευρώπη
Στην Ευρώπη, εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η μεγαλύτερη πανευρωπαϊκή έρευνα που έχει πραγματοποιηθεί ως τώρα, με 42.000 γυναίκες να λαμβάνουν μέρος, το 2014. Σύμφωνα με την έρευνα, περίπου το 8% των γυναικών βίωσε σωματική και/ή σεξουαλική βία κατά τους 12 μήνες που προηγήθηκαν της συνέντευξης, ενώ 1 στις 3 έχει υποστεί σωματική και/ή σεξουαλική βία από την ηλικία των 15 και πάνω. 1 στις 10 γυναίκες έχει πέσει θύμα κάποιας μορφής σεξουαλικής βίας από την ηλικία των 15 και πάνω, ενώ 1 στις 20 έχει υποστεί συγκεκριμένα βιασμό. Πρέπει να τονιστεί πως το 22% των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα έχει υποστεί σεξουαλική και/ή σωματική βία από στενό του σύντροφο.
Συνολικά, σχετικά με την σωματική βία, η έρευνα σημειώνει πως «περίπου 13 εκατομμύρια γυναίκες στην ΕΕ έχουν πέσει θύματα σωματικής βίας κατά τους 12 μήνες που προηγήθηκαν των συνεντεύξεων της έρευνας, που αντιστοιχεί σε ποσοστό 7% των γυναικών ηλικίας 18-74 ετών στην ΕΕ». Σχετικά με την σεξουαλική βία, «περίπου 3,7 εκατομμύρια γυναίκες στην ΕΕ έχουν υποστεί σεξουαλική βία κατά τους 12 μήνες που προηγήθηκαν των συνεντεύξεων της έρευνας, που αντιστοιχεί σε ποσοστό 2% των γυναικών ηλικίας 18-74 ετών στην ΕΕ». Επιπλέον, αναφέρεται πως το 5% των γυναικών έχουν εξαναγκαστεί σε σεξουαλική επαφή, ενώ το 6% αναφέρει πως «συναίνεσε σε σεξουαλική δραστηριότητα επειδή φοβόταν για το τι θα μπορούσε να συμβεί αν αρνούνταν».
Η σεξουαλική βία κατά των γυναικών και οι αντιλήψεις της κοινωνίας
Το 2017, σύμφωνα με το Statista, όσον αφορά την Ευρωπαϊκή ήπειρο, οι περισσότεροι βιασμοί παρατηρήθηκαν στην Αγγλία και την Ουαλία, με τις γυναίκες να αποτελούν κατά κανόνα τα θύματα (48.122 έναντι 5.802 ανδρών). Η Γαλλία ερχόταν 2η, με σχεδόν 17.000 περιπτώσεις βιασμών (14.899 γυναίκες και 2.171 άνδρες). Ακολουθούσε η Γερμανία και η Σουηδία, ενώ η Ελλάδα βρισκόταν λίγο πιο κάτω από τη μέση της λίστας, με σχεδόν 300 καταγεγραμμένες περιπτώσεις βιασμών (223 γυναίκες και 39 άνδρες), την ίδια περίοδο.
Ενδεικτικά, για τη Σουηδία, από το 2015 μέχρι το 2019, φαίνεται πως οι καταγεγραμμένες σεξουαλικές επιθέσεις αυξάνονταν ανά έτος. Το 2015, καταγράφηκαν 8.840 σεξουαλικές παρενοχλήσεις και 5.918 βιασμοί, ενώ το 2019 έφτασαν να σημειωθούν 10.455 σεξουαλικές παρενοχλήσεις και 8.581 βιασμοί. Κατά την ίδια περίοδο που αναφέραμε (2015 - 2019), αύξηση στις σεξουαλικές επιθέσεις σημειώνεται και στην Ιταλία, σε λίγο μικρότερο βαθμό. Ειδικότερα, από 4.000 καταγεγραμμένες επιθέσεις το 2015, έφτασαν το 2019 τις 4.884, με μια μικρή σταδιακή αύξηση.
Τα παραπάνω στοιχεία μπορούν να συνδεθούν με μια έρευνα που είχε πραγματοποιήσει η ΕΕ σχετικά με τις αντιλήψεις των ανθρώπων για τη βία κατά των γυναικών. Συγκεκριμένα, μέσα από την έρευνα, στην οποία πήραν μέρος σχεδόν 30 χιλιάδες άτομα, προκύπτει πως σχεδόν το 1/4 των ανθρώπων στην ΕΕ δικαιολογεί τον βιασμό κάτω από ορισμένες συνθήκες, όπως όταν μια γυναίκα φορά “αποκαλυπτικά” ρούχα, είναι μεθυσμένη ή υπό την επήρεια ναρκωτικών. Τα μεγαλύτερα ποσοστά νομιμοποίησης του εξαναγκασμού σε σεξουαλική πράξη παρατηρήθηκαν στη Νότια Ευρώπη, σε χώρες όπως η Ρουμανία, η Βουλγαρία και η Ουγγαρία.
Μπορούμε να λάβουμε υπόψη και μια ακόμη έρευνα σχετικά με τις αντιλήψεις, αυτή τη φορά στη Ρωσία, η οποία πραγματοποιήθηκε το 2020. Συμμετείχαν 1.624 άτομα, και αφορούσε την σεξουαλική παρενόχληση των γυναικών στο χώρο εργασίας. Η ερώτηση ήταν η εξής : «Είναι η σεξουαλική παρενόχληση των γυναικών στο χώρο εργασίας ένα σημαντικό πρόβλημα της κοινωνίας ή υπερεκτιμάται η σημασία του ζητήματος;». Συνολικά, μόνο το 1/4 των συμμετεχόντων θεωρούσε πως πρόκειται για ένα σοβαρό πρόβλημα, ενώ το 55% πως υπερεκτιμάται η σημασία του.
Μιας και πριν αναφέρθηκε πως, το 2017, οι περισσότεροι βιασμοί πραγματοποιήθηκαν στην Αγγλία και την Ουαλία, ας δούμε και μια ακόμη έρευνα της YouGov του 2018 για την Μ. Βρετανία, στην οποία έλαβαν μέρος σχεδόν 4.000 ανήλικοι, και της οποίας τα αποτελέσματα είναι ανησυχητικά. Το 36% των ανδρών (και το 31% των γυναικών) θεωρεί πως αν μια γυναίκα στη πραγματικότητα δεν θέλει να κάνει σεξ αλλά πιεστεί, ακόμη κι αν δεν υπάρξει σωματική βία, αυτό δεν είναι βιασμός, ενώ το 34% (των ανδρών) δεν θεωρεί πως μια γυναίκα υπέστη βιασμό, αν αρχικά θελήσει να κάνει σεξ, έπειτα όμως αλλάξει γνώμη κατά τη διάρκεια, αλλά η διαδικασία συνεχιστεί κανονικά. Υπάρχει μια παρανόηση σχετικά με το τι συνιστά βιασμό.
Αν τώρα πάμε λίγο πιο μακριά, στις ΗΠΑ, βλέπουμε πως κι εκεί η κατάσταση δεν είναι καλή. Σύμφωνα με έρευνα της YouGov, που πραγματοποιήθηκε το 2017, το 60% των γυναικών δήλωσε πως έχει δεχθεί σεξουαλική παρενόχληση από άνδρα. Σχετικά με την σεξουαλική παρενόχληση στον εργασιακό χώρο, το 27% των Αμερικανών δήλωσε πως πρόκειται για ένα “πολύ σοβαρό πρόβλημα”, ενώ το 42% για “σχετικά σοβαρό”.
Οι θύτες καταδικάζονται;
Είναι γνωστό πως οι σεξουαλικές επιθέσεις και συγκεκριμένα ο βιασμός, ανήκουν στα εγκλήματα τα οποία δεν καταγγέλλονται στις αρμόδιες αρχές, για ένα σωρό λόγους. Ακόμη όμως κι όταν αυτό συμβαίνει, τις περισσότερες φορές οι θύτες δεν καταδικάζονται.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τη ΜΚΟ Rainn και τα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει από διάφορες πηγές, σχετικά με τις ΗΠΑ, σε 1.000 σεξουαλικές επιθέσεις, τις 995 ο θύτης θα συνεχίσει να κυκλοφορεί ελεύθερος. Από τις 1.000, 230 περιπτώσεις καταγγέλλονται στην αστυνομία, 46 φορές έχουμε σύλληψη, 9 φορές έχουμε παραπομπή σε Δικαστήριο, 5 φορές στις 1.000 σημειώνεται καταδίκη για κακούργημα, ενώ συνολικά σχεδόν 5 βιαστές θα οδηγηθούν στη φυλακή. Συνολικά πάντως, σημειώνει η ΜΚΟ, 3/4 σεξουαλικές επιθέσεις δεν καταγγέλλονται.
Παρόμοια κατάσταση επικρατεί και στη Μεγάλη Βρετανία, όπου σχεδόν οι μισές υποθέσεις/διώξεις για βιασμό δεν καταλήγουν πουθενά και κρίνονται ανεπιτυχείς.
Οι λόγοι που ωθούν τις γυναίκες να μην καταγγείλουν το περιστατικό
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους μια γυναίκα δεν θα καταγγείλει τη σεξουαλική βία που υπέστη. Ανεπαρκή βοηθητικά συστήματα, ντροπή, φόβος για εκδίκηση από το θύτη, στιγματισμός, φόβος να μη γίνει πιστευτή, φόβος/κίνδυνος να μετατεθεί η ευθύνη στην ίδια, φόβος κακομεταχείρισης ή/και κοινωνικής περιθωριοποίησης.
Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, επειδή πολύ συχνά η ευθύνη βαραίνει το θύμα, ή πολλές φορές το ίδιο το θύμα κατηγορεί τον εαυτό του, αξίζει να σταθούμε περισσότερο σε αυτό το ζήτημα. Όπως επισημαίνει η Jessica Eaton στο διδακτορικό της (σελ. 27), υπάρχει μια σειρά από παράγοντες που ωθούν στη μετατόπιση της ευθύνης στο θύμα. Αρχικά, τα στερεότυπα φύλου, ο σεξισμός, οι μύθοι που σχετίζονται με το βιασμό, τα πιστεύω του κόσμου. Επίσης, τα ΜΜΕ, η θρησκεία, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα. Σε πιο προσωπικό επίπεδο, οι αντιδράσεις φίλων, η οικογένεια, οι παραδόσεις και το εργασιακό περιβάλλον. Τέλος, εάν το θύμα έχει υποστεί ξανά βία, το πώς αντέδρασε, τα ρούχα που φορούσε, η κοινωνική του τάξη, ακόμη και η εθνικότητα, είναι παράγοντες που παίζουν κι αυτοί ρόλο ως προς την απόδοση της ευθύνης στο θύμα και όχι στο θύτη, είτε από το ίδιο το θύμα (self-blaming), είτε από τρίτους.
Στην Ελλάδα;
Σε δελτίο τύπου της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρείας, στις 24/11/2016, επεσήμανε : «Δυστυχώς ένα σοβαρό πρόβλημα που εντοπίζεται στην Ελλάδα είναι η μεγάλη έλλειψη ιατροδικαστικών δομών. Οι μισοί τουλάχιστον νομοί της χώρας μας δεν διαθέτουν ούτε ένα ιατροδικαστή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ότι ενώ τα περιστατικά βιασμών υπολογίζονται στη χώρα μας σε 5000 ετησίως, μόνο 150 από αυτά πιστοποιούνται και ακολουθούν τη νομική οδό».
Πρόσφατη έρευνα της aboutpeople, που δημοσιεύθηκε στο NEWS 24/7, αναδεικνύει πως το πρόβλημα είναι μεγάλο. Συγκεκριμένα, από τις 605 γυναίκες που συμμετείχαν, το 46% έχει υποστεί σεξουαλική παρενόχληση, ενώ σχεδόν 1 στις 2 γυναίκες έχει φίλη που έχει υποστεί και αυτή. Οι περισσότερες σεξουαλικές παρενοχλήσεις έχουν συμβεί στο εργασιακό περιβάλλον (48.9%), με τον δρόμο να ακολουθεί (33.1%). Το 46% δεν το ανέφερε πουθενά, ενώ για το κίνημα #metoo, 6 στις 10 γυναίκες έχουν θετική άποψη.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε πρώτα στο TV Χωρίς Σύνορα
Γιάννης Τσεκούρας
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου